Zadar to najdalej wysunięte na północ duże miasto Dalmacji – a przy tym najstarsze chorwackie miasto w ogóle! Znajdziemy tu i nieco inną kuchnię niż na południu, i ciekawe zabytki, i miejsca do plażowania. Dodatkowo z Polski dolecimy bezpośrednio linią Ryanair. W drogę!

Zadar – na ile jechać?

W Zadarze znajduje się zabytkowe stare miasto, pełne ciekawych atrakcji (patrzcie niżej). Samo miasto da się zwiedzić w jeden – dość aktywny – dzień. Z Zadaru można też pojechać na kilka wycieczek. Popularny jest park narodowy Kornati, wyspa Ugljan, park narodowy Paklenica czy wyspa Pag. Do niektórych z tych miejsc dojedziemy wyłącznie własnym transportem lub z wycieczką zorganizowaną. Wynika z tego mniej więcej tyle, że przed zarezerwowaniem noclegu warto dość dobrze przemyśleć, co właściwie chcemy robić.

Zadar – najstarsze miasto w Chorwacji?

Tego rodzaju stwierdzenia są oczywiście obarczone pewną niepewnością. Ostatecznie bez solidnych źródeł pisanych (których większość ludów zamieszkujących naszą okolicę trzy tysiące lat temu nie mogła dostarczyć), dość trudno stwierdzić ostatecznie ustalić dokładne dzieje każdej miejscowości. Niemniej jednak można znaleźć wzmianki świadczące o tym, że w miejscu dzisiejszego Zadaru już w epoce neolitu funkcjonowała osada ludności preindoeuropejskiej (czyli zupełnie oddzielnej od większości narodów zamieszkujących Europę dzisiaj). Prawdopodobnie to oni wymyślili pierwotną nazwę miasta, którą następnie kolejne kultury adaptowały aż do powstania dzisiejszego Zadaru. Kiedy nasi przodkowie zaczęli napływać ze wschodu, ludność zasymilowała się z nimi, tworząc lud Liburnijczyków.

O Liburnijczykach wiemy już znacznie więcej. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. zamieszkiwali oni spory obszar dzisiejszej Chorwacji. Zajmowali się handlem i byli znakomitymi żeglarzami. Ówczesny Zadar stał się w VII w. p.n.e. czymś w rodzaju nieoficjalnej stolicy, a na pewno hubem handlowym Liburnijczyków. Znany był jako Iader. Z IV w. p.n.e. pochodzi pierwsza pisemna wzmianka o Zadarze. Otóż stamtąd wyruszyła flota mająca zaatakować greckich kolonialistów na wyspie Hvar. Oblężenie się nie udało, a Grecy mogli swobodnie rozwijać swoją kulturę.

W II w. p.n.e. zaczął się podbój Chorwacji przez Rzymian, którzy przechrzcili miasto (choć tylko nieznacznie) na Iaderę. Miasto ostatecznie stało się rzymskie za czasów panowania Juliusza Cezara. Rzymianie pozostawili po sobie forum, które jest dziś atrakcją turystyczną w samym centrum starego miasta.

Po upadku Rzymu Iadera przeszła w ręce Bizancjum. To z tego okresu pochodzi najważniejszy zabytek miasta, kościół św. Donata. Święty Donat był biskupem i dyplomatą, który w IX w. negocjował przebieg granic państwowych z Bizancjum (podczas delegacji do Konstantynopola) i z Karolem Wielkim. Między X a XVI wi. miasto kilkukrotnie zdobywali lub kupowali od siebie Chorwaci, Wenecjanie i Węgrzy. Ważnym wydarzeniem było oblężenie miasta (tym razem Zary) w 1202 r. Atakującymi byli krzyżowcy i bynajmniej nie zaatakowali miasta przez pomyłkę. Zadarczycy wywiesili na murach krzyż i liczne flagi, żeby pokazać, że są chrześcijanami (krzyż można zresztą oglądać do dziś, o czym za chwilę). Pomoc w zdobyciu miasta była bowiem warunkiem, jaki Wenecjanie postawili w zamian za przetransportowanie krzyżowców przez morze. Miasto zostało całkowicie zrabowane, i był to pierwszy raz w historii, kiedy chrześcijańska osada została zaatakowana przez krzyżowców.

Wenecja upadła w XVIII w., a Zadar przeszedł pod panowanie austriackie. Podczas krótkiego okresu napoleońskiego na początku XIX w. to w Zadarze wydawano pierwszą gazetę w języku chorwackim. Miasto stało się też głównym ośrodkiem ruchu kulturalnego odrodzenia chorwackiego. W XIX wieku problematyczne okazało się bowiem współistnienie etnicznych Chorwatów i Włochów. W 1920 r. miasto przeszło w ręce włoskie. Włosi opuścili Zadar w wielkim exodusie po zbombardowaniu miasta przez aliantów w czasie II wojny światowej.

Zadar: atrakcje

Stare Miasto i zabytki

Stare miasto w Zadarze jest tak bogate w zabytki, że postanowiliśmy poświęcić im cały ozdobny wpis. Tak, przy odrobinie silnej woli zdążycie zobaczyć je w ciągu jednego dnia, ale będzie to aktywny dzień. Najbardziej znanym zabytkiem jest kościół św. Donata, który prawie na pewno kojarzycie ze zdjęć i reklam – kamienny, okrągły budynek z czerwonym dachem. Poza tym są też mury, rzymskie forum i katedra – a to tylko najważniejsze z zabytków miasta. Jeśli lubicie zwiedzanie, na pewno się nie znudzicie.

Nowe atrakcje: Morskie Organy i Pozdrowienie Słońca

Na początku XXI w. miasto postanowiło zainwestować w rewitalizację wybrzeża morskiego. Jednym z projektów były Morskie Organy (Morske orgulje), otwarte w 2005 r. Jeśli poszukacie obiektu na Google Maps, znajdziecie nieco tajemniczy opis „architektoniczny instrument muzyczny”. W rzeczywistości jest to zestaw 35 plastikowych rur o różnych wymiarach, umieszczonych tuż nad wodą. Fale popychają powietrze w rurach, co powoduje powstawanie nietypowych, tubalnych dźwięków. Im większe fale, a więc silniejszy wiatr, tym żwawsza muzyka. Instalacja zakryta jest kamiennymi schodami, schodzącymi wprost do wody. Siedząc na schodach, wydaje nam się, że dźwięki dobiegają z każdej strony naraz.

Trzy lata po Morskich Organach tuż obok otwarto kolejną instalację: Pozdrowienie Słońca (Pozdrav suncu). Jest to okrągły fotowoltaiczny dysk, który po zachodzie słońca zaczyna świecić różnymi kolorami.

Morskie Organy i Pozdrowienie Słońca błyskawicznie stały się bardzo popularne zarówno wśród turystów jak i miejscowych. W sezonie każdego wieczoru zbierają się tam tłumy, by słuchać nietypowej muzyki i oglądać tańczące kolorowe światła.

Wybrzeże

Każdy porządny nadmorski kurort ma deptak nad wodą. Zadar nie jest inny, a jednak tutejsze wybrzeże pozytywnie nas zaskoczyło. To stąd roztacza się widok na sąsiednie wyspy. To tutaj można podziwiać przepiękne, nastrojowe zachody słońca nad wodą (do tych zachodów ustawiają się zresztą kolejki instagramerek i influencerek, żeby odbyć sesję zdjęciową na tle morza). Wreszcie, nabrzeżny deptak to popularne miejsce wśród amatorów skoków do wody Woda jest tu głęboka, więc skoki na główkę są bezpieczne, a w wielu miejscach znajdują się drabinki i wygodne zejścia do wody. Wieczorem widok skoczków w kąpielówkach w środku miasta nikogo tu nie dziwi. Wzdłuż całego deptaku ciągnie się przyjemny pas zieleni, palm i pięknie kwitnących oleandrów.

Wyspa Ugljan

Wyspa Ugljan znajduje się zaledwie 25 min drogi promem od Zadaru i jest popularnym celem jednodniowych wycieczek. Znajdziemy tu spokojniejsze plaże, możemy też wspiąć się do twierdzy św. Michała. Twierdza jest opuszczoną ruiną, natomiast roztacza się z niej przepiękny widok na okoliczne wyspy. Wyspa szczyci się też szlakami do wspinaczki – i chodzi tu o poważną wspinaczkę, z łańcuchami, sprzętem i tak dalej. Jeśli lubicie ekstremalne sporty – Ugljan to konieczny punkt wycieczki.

Zadar: nietypowe przysmaki

Zadar jest częścią Dalmacji, więc tutejsza kuchnia nie powinna się niby odróżniać od tej w innych częściach regionu (więcej o tym, jakich spróbować w Chorwacji, pisaliśmy tutaj). Niby, a jednak to tutaj udało nam się wreszcie (po dwóch tygodniach szukania) spróbować štrukli, ciasta z twarogiem, które w rzeczywistości pochodzi z okolic Zagrzebia, a ponoć rozprzestrzeniło się na całą Chorwację. Podobnie było z frituli, małymi kuleczkami z ciasta smażonymi w głębokim tłuszczu. Ponadto, Zadar znajduje się na tyle blisko wyspy Pag, ze na bazarze można kupić prawdziwy Paški Sir, czyli ser z mleka owczego pochodzącego od owiec hodowanych tylko na wyspie. No i wreszcie, to w Zadarze produkowany jest przepyszny likier wiśniowy Maraschino. Likier ten produkowany jest od XVIII wieku z wiśni rosnących na wybrzeżu Dalmacji. W owym czasie miasto wciąż należało do Wenecji, a butelki na likier produkowano ze słynnego weneckiego szkła z Murano!

Podsumowanie

Zadar ma wiele do zaoferowania i jest bardzo różnorodny: nieważne, czy chcecie zwiedzać zabytki o niezwykłej historycznej wartości, plażować i chodzić po turystycznym deptaku, czy uprawiać sporty. Gwarantujemy, że każdy znajdzie tu coś dla siebie. Przed wyjazdem pamiętajcie, żeby zajrzeć do naszego wpisu o zabytkach w Zadarze.