Drugi dzień zwiedzania Jerozolimy według naszego planu jest chyba najbardziej wyczerpujący. Tego dnia zrobiliśmy ładnych kilkanaście kilometrów, a Góra Oliwna nie jest też zupełnie lekką trasą na spacery. Gotowi? Ruszamy!

Góra Oliwna

Góra Oliwna to właściwie pagórek, z którego roztacza się wspaniały widok na Jerozolimę. Jest ważnym miejscem dla dwóch z trzech wielkich religii. Jest to miejsce pojmania Jezusa i miejsce jego wniebowstąpienia; tutaj też ma zacząć się Dzień Gniewu Pańskiego. Na stokach góry znajduje się największy i najstarszy żydowski cmentarz na świecie, a u jej podnóża znajduje się grób Matki Boskiej. Zabytki (czyli głównie kościoły) opiszę „od dołu”, czyli od podnóża do szczytu, choć oczywiście możecie je zwiedzać w dowolnej kolejności.

Kościół Wniebowzięcia NMP

U samego podnóża góry niepozorne murowane wejście prowadzi pod ziemię. Schodki w dół to ostatnie miejsce, gdzie możecie zrobić zdjęcie; poniżej jest to zabronione. Pieczę nad świątynią sprawują kapłani prawosławni, co decyduje o jej wystroju: mroczne podziemie rozświetlają typowo wschodnie lampy. Główną „atrakcją” jest tutaj wykuty w skale grób, w którym według tradycji pochowano Matkę Boską. Jeśli coś Wam tu „nie styka”, to śpieszymy z wyjaśnieniem: o ile w Kościele Rzymskokatolickim mówi się o wzięciu Marii do nieba „tak jak stała”, czyli razem z ciałem, o tyle wedle tradycji prawosławnej Maria najpierw umarła (choć cerkiewni teolodzy sugerują raczej „zasnęła”), pochowano ją w tymże grobie, po czym zmartwychwstała i wtedy dopiero trafiła do nieba. Nasz blog nie jest miejscem do rozstrzygania sporów teologicznych, faktem jest natomiast, że grób datowany jest na I w., a krypta, w której się znajduje, pochodzi z okresu późniejszego o mniej niż 500 lat.

Obok wejścia do świątyni znajduje się nieduża Grota Getsemani, w której Jezus miał się spotykać z apostołami.

Ogród Oliwny i Kościół Wszystkich Narodów

Po wyjściu z kościoła w oczy rzuca nam się gaj oliwny, ogrodzony murkiem, w którym tłoczą się turyści. Drzewa oliwne znane są ze swej długowieczności i te najprawdopodobniej faktycznie rosły tam w czasach Chrystusa. Z ogrodu można bezpośrednio przejść do Bazyliki Konania, czyli do Kościoła Wszystkich Narodów. Jest to stosunkowo nowy kościół – wybudowano go w latach 1922-1924 na miejscu o wiele starszej świątyni (z IV w.!), a źródłem finansowania budowli były datki pochodzące z dwunastu państw z całego świata (stad nazwa kościoła). Symbole tychże państw można podziwiać we wnętrzu kościoła, które jest dość nietypowe – głównym kolorem we wnętrzu jest ciemnoniebieski. Urzędują tu franciszkanie. To już ostatnie miejsce „na dole” – zaraz Góra Oliwna stanie się bardziej górą.

Cmentarz Har Ha-Zeitim

Góra Oliwna znana jest ze swego cmentarza. Cmentarz zajmuje sporą część zbocza góry, a liczbę znajdujących się na nim grobów szacuje się na nawet 150 tysięcy! Pierwsze pochówki miały miejsce ok. 3000 lat temu. Żydzi uważają, że gdy Mesjasz pojawi się na ziemi, przejdzie przez zamurowaną bramę z Wzgórza Świątynnego, a to oznacza, że pochowani na cmentarzu dokładnie naprzeciwko będą pierwszymi, którzy go zobaczą. Dlatego też zmarłych kładzie się tam nogami w stronę tegoż wzgórza (kiedy zmartwychwstaną, będę stali twarzą do świętego miejsca). Nie trzeba chyba dodawać, że za tak luksusowe miejsce na cmentarzu trzeba słono zapłacić, i to zupełnie ziemską walutą 😉

Cerkiew św. Marii Magdaleny

Cerkiew pochodzi z 1888 r., a datki na jej budowę przekazała rodzina carska. Oczywiście wybudowanie cerkwi na Górze Oliwnej wywołało złość okolicznych kościołów rzymskokatolickich, cerkiew jednak nadal stoi i ma się dobrze. Jej charakterystyczną cechą są przepiękne złote kopuły, widoczne z dużej odległości.

Kościół Dominus Flevit

Nazwa kościoła oznacza „Pan płacze” i wzięła się stąd, że zgodnie z tradycją w tym miejscy Chrystus zapłakał nad losem Jerozolimy. Malutki kościół, wybudowany w połowie XX w. ma zatem kształt łzy, a jego wnętrze przypomina studnię, ze względu na wysoki sufit.

Kościół Pater Noster

Jesteśmy na szczycie! To mój osobiście ulubiony kościół na Górze Oliwnej. Postawiony w miejscu, gdzie-jak mówi tradycja-Chrystus nauczał modlitwy Ojcze Nasz, stad nazwa. Pierwszy kościół powstał w tym miejscu już w IV w., czyli za czasów rzymskich, natomiast obecne kształty pochodzą z przełomu XIX i XX wieku, kiedy to ruiny odkupiła francuska księżna, po czym oddała odremontowany klasztor Francji, co oznacza, ze cały ten teren należy obecnie do Francji właśnie. Główną atrakcją kościoła są pięknie udekorowane tablice, na których napisano tekst modlitwy „Ojcze Nasz”… w ponad stu językach! Różne źródła podają między 130 a 170 języków, my nie liczyliśmy, ale faktem pozostaje, ze były tam absolutnie wszystkie języki, o których słyszeliśmy, oraz drugie tyle tych, o których nie słyszeliśmy (m.in. różne narzecza afrykańskie i amerykańskie).

Kaplica Wniebowstąpienia

Aż dziwne, że w tym miejscu spotkaliśmy tylko dwoje turystów – w tym miejscu tradycja umiejscawia Wniebowstąpienia Chrystusa. Położona wewnątrz bizantyjskich ruin kaplica jest aktualnie meczetem, a w jej wnętrzu można zobaczyć skałę, w której – jak twierdzą wierni – widoczny jest odcisk stopy Jezusa. Pamiętajcie, że muzułmanie również wierzą, że Jezus wróci na ziemię i możecie w tym miejscu spotkać modlących się.

Informacje praktyczne – Góra Oliwna

Ceny

Zwiedzanie kościołów jest bezpłatne, z wyjątkiem klasztoru Pater Noster, który kosztuje 10 NIS (8 dla studentów), i Meczetu Wniebowstąpienia (ok. 5-6 NIS).

Godziny otwarcia

Niestety, kościoły mają zupełnie różne godziny otwarcia.

Pater Noster jest nieczynny w niedziele, a w pozostałe dni można go odwiedzać między 8.30 a 17.00, z przerwą między 12.00 a 14.00.

Podobnie kościół Dominus Flevit pozostaje nieczynny w niedziele, a w pozostałe dni wejdziemy miedzy 8.00 a 17.00, z przerwą między 11.45 a 14.00.

Cerkiew św. Marii Magdaleny nie ma niestety ściśle określonych godzin otwarcia (tzn. teoretycznie jest to wtorek i czwartek między 10.00 a 12.00, ale i z tym bywa różnie).

Kościół Wszystkich Narodów jest najbardziej przyjazny dla turystów, ponieważ otwarty jest codziennie bez żadnych przerw, między 8.00 a 17.00 zimą i miedzy 8.00 a 18.00 latem.

Kościół Wniebowzięcia NMP można zwiedzać codziennie, od 5.00 (latem) lub 6.00 (zimą) do 17.00, z przerwą między 12.00 a 14.30.

Znajdująca się tuż obok grota Getsemani ma już jednak inne godziny otwarcia: 8.30-17.00 (w czwartki i niedzielę godzinę krócej) z przerwą między 12.00 a 14.30. Mówiłam, że ważne jest dobre zaplanowanie wycieczki? 😉

Dolina Cedronu i kościół św. Piotra w Gallicantu

Stojąc na szczycie Góry Oliwnej widać w dole przepiękny widok na zieloną dolinę pokrytą drzewami oliwnymi. To właśnie Dolina Cedronu, którą trzeba przejść, żeby dostać się w pobliże Starego Miasta, dokąd właśnie zmierzamy. Po zejściu w dół trafiamy na ścieżkę, która prowadzi do starożytnych ruin, stojących sobie na wolnym powietrzu. Pierwsza struktura to wykuty w skale grób Zachariasza. Nie jest to faktycznie grobowiec, a raczej monument, a o którego konkretnie Zachariasza chodzi – nie wiadomo (tradycja lokalizuje tu kilka postaci biblijnych o tym imieniu). Obok znajduje się grób Absaloma. Absalom jest postacią biblijną, i zasłynął z tego, że zbuntował się przeciwko swojemu ojcu, którym był król Dawid. Jednak i tu nie do końca wszystko „styka”, bowiem Absalom żył ok. 1000 lat p.n.e., zaś monument pochodzi z I w. p.n.e. Tak czy inaczej, mijamy grobowce i wspinamy się po schodach w okolice Starego Miasta.

Kościół św. Piotra w Gallicantu

Z jakiegoś powodu w żadnym przewodniku, który czytałam, nie było o tym kościele nawet wzmianki – a był to jeden z najlepszych, jakie widzieliśmy w Jerozolimie! Idąc w lewo wzdłuż murów Starego Miasta można zejść drogą – również w lewo – do kościoła o charakterystycznie łukowatym niebieskim dachu. Kościół z lat 30. XX w. ma trzy kondygnacje. Schodząc coraz niżej, dochodzimy do groty, w której na początku naszej ery znajdowało się więzienie. Według tradycji – Jezus spędził noc przed sądem w tej właśnie grocie. Dodatkową atrakcją jest piękny ogród. Na zobaczenie całego terenu kościoła potrzebna jest ok. godzina.

Kościół św. Piotra w Gallicantu – cena, godziny otwarcia

Kościół jest otwarty od poniedziałku do piątku miedzy 8.00 a 17.00. Wejście kosztuje 10 NIS.

Syjon

Góra Syjon to kolejne wzniesienie leżące poza murami Starego Miasta. Na tym obszarze znajdują się miejsca ważne dla chrześcijan, muzułmanów i żydów. Niezależnie od tego, warto chociaż przejść się uliczkami otoczonymi wysokimi murami z białego kamienia.

Kościół Zaśnięcia NMP

Bazylika jest masywna i widać ją dobrze z wielu miejsc Jerozolimy, również z Góry Oliwnej. W środku jest zaskakująco uboga. Królujący biały kamień tylko w niektórych miejscach zastępują mozaiki. Najciekawsza jest podłoga o bogatym znaczeniu symbolicznym. Przedstawia ona koncentryczne okręgi, z których największy zawiera imiona apostołów, a kolejno do środka zawarte są: symbole ewangelistów, imiona dwunastu proroków Starego Testamentu, imiona ważniejszych proroków, aż wreszcie symbol Trójcy Świętej. W kościele można zejść schodkami do krypty, gdzie umieszczono wizerunki Matki Boskiej z całego świata. Bazylika jest stosunkowo nowa, bo pochodzi z 1910 r. Wybudowano ją na rozkaz niemieckiego cesarza Wilhelma II, jednak miejsce nie było przypadkowe. Zaśniecie Marii miało mieć bowiem miejsce właśnie na górze Syjon, w związku z czym już w V w. w tym miejscu postawiono olbrzymią światynię o nazwie Hagia Sion. W 614 r. zniszczyli ją Persowie, następnie odbudowali krzyżowcy, a wkrótce ponownie bazylika uległa zniszczeniu.

Wieczernik

To nasze ulubione miejsce, kiedy krytykujemy nielogiczne zachowanie pielgrzymów. Jest to bowiem sala, w której odbyć się miała Ostatnia Wieczerza – tyle, że budynek został wzniesiony w XIV w. na rozkaz króla Neapolu. Dziękuję.

A tak na poważnie, jak już jesteśmy w okolicy, warto wejść (Wieczernik znajduje się na pietrze). Sala jest właściwie pusta, nie licząc mihrabu. Faktycznie dłuższy czas urzędowali tu muzułmanie, którzy zrobi z sali meczet, a ozdobne wgłębienie miało wskazywać kierunek Mekki. Dopiero w 2000 r. miejsce przestało pełnić tę funkcję. W okolicach Wieczernika poszukajcie schodów w górę – można nimi wejść na dach, skąd są bardzo fotogeniczne widoki na Bazylikę Zaśnięcia NMP.

Grób Króla Dawida

Sala na parterze budynku, w którym znajduje się Wieczernik jest znacznie starsza, choć właściwie trudno dokładnie określić jej wiek. Tak czy inaczej, w środku stoi sarkofag, do którego nikt oczywiście nie zagląda, a co do którego pojawiają się podejrzenia, że może być pusty. Ale cicho, sza, tu oficjalnie leży król Dawid. Tak, ten sprzed trzech tysięcy lat. I jest on ważny nie tylko dla Żydów, ale też dla muzułmanów, ponieważ Koran wymienia go jako jednego z proroków. W tym miejscu żydzi się modlą, a to oznacza, że panie są oddzielone od panów.

Syjon – informacje praktyczne

Syjon – ceny

Wszystkie opisane atrakcje są bezpłatne.

Syjon – godziny otwarcia

Od poniedziałku do czwartku i w soboty do Bazyliki wejdziecie między 11.30 a 17.30, do Wieczernika między 8.00 a 17.00, zaś do grobu króla Dawida – między 8.00 a 18.00 (zimą do 17.00). W piątek grób króla Dawida zamyka się o 14.00 latem i o 13.00 zimą. Natomiast w niedzielę jest jest otwarty tak jak w pozostałe dni, podobnie wieczernik, tymczasem bazylika między 9.00 a 17.30.

Góra Oliwna może być sporym fizycznym wyzwaniem w upalne dni, ale warto! A jeśli przejdziecie całą opisaną wyżej trasę, będziecie mieć solidny powód do turystycznej dumy.